8 อาการต้องรู้ เมื่อร่างกายกำลังพร่องโปรตีน

โปรตีนเป็นสารอาหารจำเป็นที่มีบทบาทสำคัญต่อการสร้างกล้ามเนื้อ ผิวหนัง เอนไซม์ และฮอร์โมน หากร่างกายได้รับโปรตีนไม่เพียงพอ อาจส่งผลต่อการทำงานของระบบต่าง ๆ และก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพในระยะยาว แม้ภาวะขาดโปรตีนขั้นรุนแรงอย่าง “ควาชิออร์กอร์” จะพบได้น้อยในประเทศพัฒนาแล้ว แต่การได้รับโปรตีนในปริมาณต่ำต่อเนื่องก็สามารถส่งผลเสียได้เช่นกัน ซึ่งร่างกายมักจะแสดงสัญญาณเตือนออกมาแม้ในช่วงเริ่มต้น และนี่คือ 8 อาการที่ควรระวังหากคุณอาจกำลังขาดโปรตีนโดยไม่รู้ตัว

ภาวะขาดน้ำ

ภาวะบวมน้ำเป็นอาการที่ผิวหนังบวมและพอง ซึ่งถือเป็นสัญญาณสำคัญของภาวะขาดโปรตีนอย่างรุนแรง โดยเฉพาะในโรคควาชิออร์กอร์ นักวิจัยระบุว่าสาเหตุหนึ่งมาจากระดับโปรตีนฮิวแมนซีรัมอัลบูมิน (human serum albumin) ในเลือดต่ำ ซึ่งอัลบูมินมีหน้าที่สำคัญในการรักษาแรงดันออสโมติกคอลลอยด์ ช่วยดึงของเหลวเข้าสู่กระแสเลือดและป้องกันไม่ให้ของเหลวสะสมในเนื้อเยื่อ เมื่อระดับอัลบูมินลดลง แรงดันนี้จะลดลงตาม ส่งผลให้ของเหลวคั่งในเนื้อเยื่อ จนเกิดภาวะบวมน้ำในร่างกายได้ในที่สุด

ภาวะไขมันพอกตับ

อีกหนึ่งอาการของภาวะขาดโปรตีนอย่างรุนแรง เช่น ในโรคควาชิออร์กอร์ คือภาวะไขมันพอกตับ ซึ่งเกิดจากการสะสมของไขมันในเซลล์ตับ ภาวะนี้พบได้ในกลุ่มประชากรที่ขาดสารอาหาร โดยเฉพาะในประเทศกำลังพัฒนา และอาจนำไปสู่การอักเสบของตับ การเกิดพังผืด และเสี่ยงต่อภาวะตับวาย แม้ยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด แต่งานวิจัยชี้ว่าอาจเกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงของจุลินทรีย์ในลำไส้ รวมถึงความผิดปกติของไมโทคอนเดรียและเพอรอกซิโซม ที่ส่งผลให้ร่างกายสร้างไลโปโปรตีนซึ่งมีหน้าที่ขนส่งไขมันได้น้อยลง จึงเกิดการสะสมไขมันในตับตามมา

ปัญหาผิวหนัง ผม และเล็บ

ภาวะขาดโปรตีนสามารถส่งผลต่อสุขภาพของผิวหนัง เส้นผม และเล็บ ซึ่งล้วนประกอบด้วยโปรตีนเป็นหลัก การขาดโปรตีนอาจรบกวนการเจริญเติบโตและโครงสร้างของเส้นผม นำไปสู่ภาวะผมร่วงแบบเฉียบพลันหรือเทโลเจน เอฟฟลูเวียม ในเด็กที่เป็นโรคควาชิออร์กอร์ มักมีอาการผิวแห้งเป็นขุย ผิวแตก แดง หรือมีรอยด่างสีจาง อย่างไรก็ตาม อาการเหล่านี้มักเกิดในกรณีที่ร่างกายขาดโปรตีนในระดับรุนแรงเท่านั้น

สูญเสียมวลกล้ามเนื้อ

กล้ามเนื้อเป็นแหล่งสะสมโปรตีนหลักของร่างกาย เมื่อร่างกายได้รับโปรตีนไม่เพียงพอ จะเริ่มดึงโปรตีนจากกล้ามเนื้อลายมาใช้ ส่งผลให้เกิดภาวะกล้ามเนื้อลีบในระยะยาว แม้การขาดโปรตีนในระดับปานกลางก็สามารถกระทบกล้ามเนื้อได้ โดยเฉพาะในผู้สูงอายุ งานวิจัยแนะนำว่าผู้ที่มีอายุ 65 ปีขึ้นไปควรได้รับโปรตีนอย่างน้อย 0.5 กรัมต่อน้ำหนักตัวหนึ่งปอนด์ ซึ่งสูงกว่าปริมาณแนะนำทั่วไป เพื่อช่วยรักษามวลกล้ามเนื้อและลดความเสี่ยงของภาวะกล้ามเนื้อลีบในวัยชรา

ความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นของกระดูกหัก

การได้รับโปรตีนไม่เพียงพออาจส่งผลให้กระดูกอ่อนแอลงและเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดกระดูกหัก งานวิจัยในปี 2021 พบว่าผู้ที่บริโภคโปรตีนในปริมาณสูงกว่ามีความหนาแน่นของมวลกระดูกบริเวณสะโพกและกระดูกสันหลังมากกว่าผู้ที่ได้รับโปรตีนน้อยกว่าถึง 6% และหลังผ่านไป 5 ปี กลุ่มที่บริโภคโปรตีนสูงกว่าก็มีความเสี่ยงกระดูกหักลดลง อย่างไรก็ตามนักวิจัยจากมูลนิธิโรคกระดูกพรุนแห่งชาติยังเน้นย้ำว่าควรมีการศึกษาเพิ่มเติมเพื่อเข้าใจบทบาทของโปรตีนต่อสุขภาพกระดูกให้ลึกซึ้งยิ่งขึ้น

ภาวะแคระแกร็นในเด็ก

การได้รับโปรตีนไม่เพียงพออาจส่งผลโดยตรงต่อการเจริญเติบโตของเด็ก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงวัยที่ร่างกายต้องการสารอาหารเพื่อพัฒนาอย่างเต็มที่ ภาวะแคระแกร็นถือเป็นหนึ่งในสัญญาณเด่นของภาวะทุพโภชนาการในเด็ก ซึ่งในปี 2020 มีเด็กกว่า 149 ล้านคนทั่วโลกที่ประสบกับภาวะนี้ โดยเด็กที่ได้รับโปรตีนไม่เพียงพอเป็นประจำ มีแนวโน้มเกิดภาวะแคระแกร็นสูงกว่าถึง 4 เท่าเมื่อเทียบกับเด็กที่ได้รับโปรตีนอย่างเหมาะสม

ความรุนแรงที่เพิ่มขึ้นของการติดเชื้อ

การขาดโปรตีนอาจส่งผลกระทบต่อระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย เพราะโปรตีนมีบทบาทสำคัญในการสร้างแอนติบอดี ซึ่งผลิตโดยเซลล์เม็ดเลือดขาวเพื่อต่อสู้กับเชื้อโรค งานวิจัยในปี 2013 ที่ศึกษานักกีฬาชายซึ่งออกกำลังกายอย่างหนัก พบว่าผู้ที่บริโภคโปรตีนในปริมาณสูงมีอัตราการติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบนต่ำกว่าผู้ที่ได้รับโปรตีนต่ำ อย่างไรก็ตาม ยังจำเป็นต้องมีการศึกษาต่อเนื่องเพื่อเข้าใจความเชื่อมโยงระหว่างระดับโปรตีนกับภูมิคุ้มกันอย่างลึกซึ้งยิ่งขึ้น

ความอยากอาหารและการบริโภคแคลอรีที่เพิ่มขึ้น

โปรตีนมีบทบาทสำคัญในการควบคุมความอยากอาหารและปริมาณแคลอรี่ที่บริโภค หากร่างกายได้รับโปรตีนไม่เพียงพอ จะกระตุ้นให้เกิดความหิวมากขึ้น เพื่อพยายามชดเชยระดับโปรตีนที่ขาดไป ซึ่งมักนำไปสู่การบริโภคอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตและไขมันสูงแทน เรียกปรากฏการณ์นี้ว่า “สมมติฐานการยกระดับโปรตีน” แต่เนื่องจากอาหารที่มีไขมันและคาร์โบไฮเดรตสูงอิ่มท้องน้อยกว่าของที่มีโปรตีนสูง จึงอาจทำให้บริโภคแคลอรีมากเกินไปโดยไม่รู้ตัว และเสี่ยงต่อน้ำหนักเพิ่มหรือโรคอ้วน หากคุณรู้สึกหิวบ่อยโดยไม่มีสาเหตุ ลองเพิ่มโปรตีนในมื้ออาหารดู อาจช่วยควบคุมความอยากอาหารได้ดีขึ้น

แหล่งที่มา : www.sanook.com